Εδώ μπορεί να δοθεί ένας ορισμός αυτής της κατηγορίας. Η συνείδηση αντιπροσωπεύεται από τους φιλόσοφους ως την υψηλότερη λειτουργία, χαρακτηριστική μόνο του ανθρώπινου εγκεφάλου και που συνδέεται με την ομιλία. Αποτελείται από μια εστιασμένη και γενικευμένη αντανάκλαση της πραγματικότητας. Υπάρχει συνείδηση σε δύο μορφές - ατομική και κοινωνική. Τα τελευταία θα συζητηθούν λεπτομερέστερα.
Παρακάτω θα εξετάσουμε ποια επίπεδα και μορφές κοινωνικής συνείδησης διακρίνονται από μια τέτοια επιστήμη όπως η φιλοσοφία. Αλλά πρώτα θέλω να σημειώσω ότι αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της κοινωνικο-ιστορικής διαδικασίας και, στην πραγματικότητα, στο σύνολό της, συνάρτηση της ανθρώπινης κοινωνίας. Παράγεται από το ότι αναπτύσσεται σύμφωνα με τους δικούς του νόμους, επομένως μπορεί είτε να υστερεί είτε να είναι μπροστά του.
Είναι συνηθισμένο να διακρίνουμε 3 επίπεδα της εν λόγω κατηγορίας, δηλαδή την απλή συνείδηση, την κοινωνική ιδεολογία και την κοινωνική ψυχολογία.
Η συνηθισμένη συνείδηση εμφανίζεται αυθόρμητα στη διαδικασία της καθημερινής δραστηριότητας. Απεικονίζει άμεσα την καθημερινή (εξωτερική) πλευρά της ζωής της κοινωνίας και δεν έχει τέτοιο στόχο όπως η αναζήτηση της αλήθειας.
Η ιδεολογία παρουσιάζεται ως ένα σύνολο θεωρητικών απόψεων που αντικατοπτρίζουν το βαθμό γνώσης της κοινωνίας σε ολόκληρο τον κόσμο και στις διάφορες πλευρές του. Αυτό το επίπεδο συνείδησης ονομάζεται επίσης λογικό.
Η κοινωνική ψυχολογία είναι ένα σύστημα αισθημάτων, έθιμων, διαθέσεων, κινήτρων, παραδόσεων που είναι χαρακτηριστικές για την κοινωνία ως σύνολο και για διάφορες κοινωνικές ομάδες. Αυτό το επίπεδο συνείδησης ονομάζεται επίσης συναισθηματικό.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η αλληλεπίδραση αυτών των τριών επιπέδων δημόσιας συνείδησης είναι πολύ περίπλοκη, διφορούμενη. Ωστόσο, είναι όλα μέρος της ψυχής, η οποία περιλαμβάνει τις συνειδητές, ασυνείδητες και υποσυνείδητες διαδικασίες.
Λοιπόν, ας εξετάσουμε τώρα τι διακρίνει τις μορφές της φιλοσοφίας της κοινωνικής συνείδησης. Δεδομένου ότι αναπτύχθηκαν, η ανθρώπινη ικανότητα να γνωρίζουμε προέκυψε και εμπλουτίστηκε, εμφανίστηκαν σταδιακά. Αυτό είναι που έχουμε σήμερα.
Μορφές κοινωνικής συνείδησης: επιστημονική και φιλοσοφική συνείδηση
Η επιστημονική συνείδηση παρουσιάζεται ως μια λογική και συστηματική αντανάκλαση της εικόνας του κόσμου μας σε μια ειδική επιστημονική γλώσσα. Αυτή η φόρμα υποστηρίζεται και βρίσκει επιβεβαίωση στην πραγματική και πρακτική επαλήθευση των υποθέσεων, των διατάξεων και των νόμων τους.
Η φιλοσοφική συνείδηση παρουσιάζεται ως μια θεωρητική κοσμοθεωρία, μια επιστήμη των νόμων της φύσης, της σκέψης, της κοινωνίας και των ατόμων.
Μορφές δημόσιας συνείδησης: πολιτική συνείδηση
Η πολιτική συνείδηση παρουσιάζεται ως σύστημα αισθήσεων, παραδόσεων, σταθερών διαθέσεων, ιδεών και θεωρητικών συστημάτων που αντικατοπτρίζουν τα ειδικά συμφέροντα των μεγάλων κοινωνικών ομάδων, τις σχέσεις τους μεταξύ τους και τη στάση τους απέναντι στους δημόσιους πολιτικούς θεσμούς.
Μορφές δημόσιας συνείδησης: ηθική και νομική συνείδηση
Η ηθική είναι ένα σύστημα απόψεων, ιδεών, κανόνων και εκτιμήσεων της συμπεριφοράς ολόκληρης της κοινωνίας, διαφόρων κοινωνικών ομάδων και ατόμων.
Ο νόμος εκπροσωπείται ως σύστημα ορισμένων κοινωνικών σχέσεων και κανόνων, η τήρηση των οποίων ρυθμίζεται και παρακολουθείται από το κράτος και τις αρχές. Στο θεωρητικό επίπεδο, αυτή η μορφή είναι μια νομική ιδεολογία που εκφράζει τα συμφέροντα και τις απόψεις μεγάλων κοινωνικών ομάδων.
Μορφές δημόσιας συνείδησης: θρησκευτική και καλλιτεχνική συνείδηση
Η βάση της θρησκευτικής συνείδησης είναι η πίστη της κοινωνίας στο υπερφυσικό. Αυτό περιλαμβάνει διάφορες θρησκευτικές διδασκαλίες με τις ιδέες τους σχετικά με την παγκόσμια τάξη, τα συναισθήματα και τις πράξεις των πιστών, ιδίως τελετουργίες, παραδόσεις, κανόνες συμπεριφοράς, σύστημα απαγορεύσεων.
Η καλλιτεχνική συνείδηση παρουσιάζεται ως πνευματική δραστηριότητα της κοινωνίας στον πολιτιστικό τομέα. Ενθουσιάζει, αγγίζει τις χορδές της ψυχής, δίνει αισθητική ευχαρίστηση ή, αντιθέτως, δυσαρέσκεια, ενθαρρύνει τον προβληματισμό. Αυτά περιλαμβάνουν έργα λογοτεχνίας (πεζογραφία, ποίηση), αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική κλπ.
