Η Δημοκρατία της Τουρκίας βρίσκεται συχνά στο προσκήνιο λόγω του ενεργού ρόλου που διαδραματίζει στην παγκόσμια σκηνή. Η εσωτερική πολιτική ζωή αυτής της χώρας είναι επίσης πολύ ενδιαφέρουσα. Η μικτή μορφή κυβέρνησης στην Τουρκία μοιάζει πολύ συγκεχυμένη. Τι είναι αυτό; Αυτό το προεδρικό-κοινοβουλευτικό μοντέλο, λόγω της ασάφειας του, απαιτεί ειδικές εξηγήσεις.
Γενικές πληροφορίες
Η δημοκρατία είναι το λεγόμενο διηπειρωτικό κράτος. Το κύριο μέρος της βρίσκεται στην Ασία, αλλά περίπου το 3% της επικράτειας βρίσκεται στη νότια Ευρώπη. Το Αιγαίο, η Μαύρη και η Μεσόγειος περιβάλλουν το κράτος από τρεις πλευρές. Η πρωτεύουσα της Δημοκρατίας της Τουρκίας είναι η Άγκυρα, ενώ η Κωνσταντινούπολη είναι η μεγαλύτερη πόλη, καθώς και πολιτιστικό και επιχειρηματικό κέντρο. Αυτό το κράτος έχει μεγάλη γεωπολιτική σημασία. Η Δημοκρατία της Τουρκίας αναγνωρίζεται εδώ και πολύ καιρό από την παγκόσμια κοινότητα ως ισχυρή περιφερειακή εξουσία. Κατέχει αυτή τη θέση χάρη στα επιτεύγματά της στον οικονομικό, διπλωματικό και στρατιωτικό τομέα.
Οθωμανική αυτοκρατορία
Η μορφή της κυβέρνησης στην Τουρκία εξακολουθεί να επηρεάζεται από τα εθνικά χαρακτηριστικά και τις πολιτικές παραδόσεις που έχουν αναπτυχθεί σε μια μακρά ιστορία. Η θρυλική Οθωμανική Αυτοκρατορία, κατά τη διάρκεια της ακμής της, ελέγχει εντελώς δεκάδες χώρες και κράτησε όλη την Ευρώπη. Η υψηλότερη θέση στο κρατικό της σύστημα κατέλαβε ο σουλτάνος, ο οποίος δεν είχε μόνο κοσμική, αλλά και θρησκευτική εξουσία. Η μορφή κυβέρνησης στην Τουρκία εκείνη την εποχή προέβλεπε την υποταγή των εκπροσώπων του κλήρου στον μονάρχη. Ο σουλτάνος ήταν ο απόλυτος κυβερνήτης, αλλά ανέθεσε ένα σημαντικό μέρος της εξουσίας του σε συμβούλους και υπουργούς. Συχνά ο πραγματικός αρχηγός του κράτους ήταν ο μεγάλος βεζίρης. Οι κυβερνήτες των κυριότερων διοικητικών μονάδων (bailiks) απολάμβαναν μεγάλη ανεξαρτησία.
Όλοι οι κάτοικοι της αυτοκρατορίας, ακόμα και οι ανώτεροι υπάλληλοι, θεωρούνταν σκλάβοι του μονάρχη. Παραδόξως, αυτή η μορφή διακυβέρνησης και η διοικητική-εδαφική δομή της οθωμανικής περιόδου στην Τουρκία δεν παρείχαν αποτελεσματικό έλεγχο επί του κράτους. Οι τοπικές επαρχιακές αρχές συχνά ενήργησαν όχι μόνο ανεξάρτητα, αλλά και ενάντια στη βούληση του σουλτάνου. Μερικές φορές οι περιφερειακοί κυβερνήτες πολέμησαν ακόμη και μεταξύ τους. Στα τέλη του 19ου αιώνα, έγινε προσπάθεια δημιουργίας μιας συνταγματικής μοναρχίας. Ωστόσο, μέχρι τότε η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ήδη σε βαθιά παρακμή, και αυτή η μεταρρύθμιση δεν θα μπορούσε να αποτρέψει την καταστροφή της.
Δημιουργία Δημοκρατίας
Η σύγχρονη μορφή κυβέρνησης στην Τουρκία καθορίστηκε από τον Mustafa Kemal Ataturk. Έγινε ο πρώτος πρόεδρος της δημοκρατίας, που δημιουργήθηκε μετά την ανατροπή του τελευταίου σουλτάνου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1922. Η τεράστια κατάσταση, η οποία κάποτε τρομοκρατεί τις χριστιανικές ευρωπαϊκές χώρες, κατέρρευσε τελικά μετά την ήττα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Η ανακήρυξη της δημοκρατίας έγινε επίσημη δήλωση του γεγονότος ότι η αυτοκρατορία έπαυσε να υπάρχει.
Επαναστατική αλλαγή
Ο Ατατούρκ πραγματοποίησε μια σειρά ριζοσπαστικών μετασχηματισμών που διευκόλυναν τη σταδιακή μετάβαση από ένα κρατικό σύστημα βασισμένο στη θρησκεία στην τρέχουσα μορφή κυβέρνησης στην Τουρκία. Η χώρα έχει γίνει μια κοσμική δημοκρατική δημοκρατία. Μια σειρά μεταρρυθμίσεων περιελάμβανε τον διαχωρισμό της θρησκείας από το κράτος, τη δημιουργία ενός μονομερούς κοινοβουλίου και την υιοθέτηση ενός συντάγματος. Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της ιδεολογίας, γνωστού ως Κεμαλισμός, είναι ο εθνικισμός, τον οποίο ο πρώτος πρόεδρος θεωρούσε τον κύριο πυλώνα του πολιτικού συστήματος. Παρά τη διακήρυξη δημοκρατικών αρχών, το καθεστώς Ατατούρκ ήταν μια σκληρή στρατιωτική δικτατορία. Η μετάβαση σε μια νέα μορφή κυβέρνησης στην Τουρκία αντιμετώπισε ενεργό αντίσταση από ένα συντηρητικό κομμάτι της κοινωνίας και αναγκάστηκε συχνά.
Διοικητικό τμήμα
Η χώρα έχει μια ενιαία δομή, η οποία είναι μια σημαντική πτυχή της ιδεολογίας του Ατατούρκ. Οι τοπικές αρχές δεν διαθέτουν σημαντικές εξουσίες. Η μορφή της κυβερνητικής και διοικητικής-εδαφικής δομής στην Τουρκία δεν έχει καμία σχέση με τις αρχές του φεντεραλισμού. Όλες οι περιοχές υπόκεινται σε κεντρική αρχή στην Άγκυρα. Οι επαρχιακοί διοικητές και οι δημάρχοι της πόλης είναι κυβερνητικοί εκπρόσωποι. Όλοι οι σημαντικοί υπάλληλοι διορίζονται απευθείας από την κεντρική κυβέρνηση.
Η χώρα αποτελείται από 81 επαρχίες, οι οποίες με τη σειρά τους χωρίζονται σε περιοχές. Το σύστημα λήψης όλων των σχετικών αποφάσεων από τη μητροπολιτική κυβέρνηση προκαλεί δυσαρέσκεια μεταξύ των κατοίκων των περιοχών. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στις επαρχίες που κατοικούν εθνικές μειονότητες όπως οι Κούρδοι. Το θέμα της αποκέντρωσης της εξουσίας στη χώρα θεωρείται ένα από τα πιο επίπονα και αμφιλεγόμενα. Παρά τις διαμαρτυρίες ορισμένων εθνικών ομάδων, δεν υπάρχουν προοπτικές αλλαγής της σημερινής μορφής κυβέρνησης στην Τουρκία.
Σύνταγμα
Η τρέχουσα έκδοση του βασικού νόμου της χώρας επικυρώθηκε το 1982. Έκτοτε, έχουν γίνει πάνω από εκατό τροποποιήσεις στο Σύνταγμα. Ένα δημοψήφισμα διοργανώθηκε αρκετές φορές για να αποφασιστεί η αλλαγή του βασικού νόμου. Η μορφή της κυβέρνησης στην Τουρκία, για παράδειγμα, έχει καταστεί ζήτημα που τίθεται σε παγκόσμια ψηφοφορία το 2017. Οι πολίτες της χώρας κλήθηκαν να εκφράσουν τη γνώμη τους για τη σημαντική ενίσχυση της εξουσίας του προέδρου. Τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος ήταν αντιφατικά. Υποστηρικτές της εξουσιοδότησης του αρχηγού του κράτους με πρόσθετες αρμοδιότητες κερδισμένες με ελάχιστο περιθώριο. Αυτή η κατάσταση έδειξε έλλειψη ενότητας στην τουρκική κοινωνία.
Η αμετάβλητη συνταγματική αρχή είναι ότι η χώρα είναι ένα κοσμικό δημοκρατικό κράτος. Ο βασικός νόμος καθορίζει ότι η μορφή της κυβέρνησης στην Τουρκία είναι μια προεδρική-κοινοβουλευτική δημοκρατία. Το σύνταγμα κατοχυρώνει την ισότητα όλων των πολιτών, ανεξάρτητα από τη γλώσσα, τη φυλή, το φύλο, τις πολιτικές πεποιθήσεις και τη θρησκεία τους. Επιπλέον, ο βασικός νόμος θεσπίζει την ενιαία εθνική φύση του κράτους.
Εκλογή
Το κοινοβούλιο της χώρας αποτελείται από 550 μέλη. Οι βουλευτές εκλέγονται για τετραετή θητεία. Ένα πολιτικό κόμμα πρέπει να λάβει τουλάχιστον το 10 τοις εκατό των ψήφων σε εθνικό επίπεδο προκειμένου να μπει στο κοινοβούλιο. Πρόκειται για τον υψηλότερο εκλογικό φραγμό στον κόσμο.
Στο παρελθόν, ο πρόεδρος της χώρας εκλέχθηκε από βουλευτές. Αυτή η αρχή έχει αλλάξει με την τροποποίηση του συντάγματος, που υιοθετήθηκε από δημοφιλές δημοψήφισμα. Οι πρώτες άμεσες προεδρικές εκλογές έλαβαν χώρα το 2014. Ο αρχηγός του κράτους μπορεί να κατέχει το αξίωμα όχι περισσότερο από δύο διαδοχικούς πενταετείς όρους. Η μικτή μορφή κυβέρνησης στην Τουρκία προσέδωσε ιδιαίτερη σημασία στο ρόλο του πρωθυπουργού. Ωστόσο, αυτή η θέση θα ακυρωθεί μετά τις επόμενες εκλογές, σύμφωνα με την απόφαση που ελήφθη σε δημοφιλές δημοψήφισμα το 2017 για την ενίσχυση της εξουσίας του προέδρου.
Ανθρώπινα δικαιώματα
Το σύνταγμα της χώρας αναγνωρίζει την υπεροχή του διεθνούς δικαίου. Όλα τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα που κατοχυρώνονται σε διεθνείς συμφωνίες προστατεύονται επισήμως στη χώρα. Ωστόσο, η ιδιαιτερότητα της Τουρκίας είναι ότι οι αιώνες παραδόσεις είναι συχνά πιο σημαντικές από τις νομικές προδιαγραφές. Στον αγώνα κατά των πολιτικών αντιπάλων και των αυτονομιστών, οι κρατικές αρχές χρησιμοποιούν ανεπίσημα μεθόδους που καταδικάζονται ρητά από τη διεθνή κοινότητα.
Ένα παράδειγμα είναι τα βασανιστήρια που απαγορεύονται από το σύνταγμα σε όλη την ιστορία της δημοκρατίας. Τα επίσημα νομικά πρότυπα δεν εμποδίζουν τις τουρκικές υπηρεσίες επιβολής του νόμου να εφαρμόζουν ευρέως και συστηματικά τέτοιες μεθόδους ανάκρισης. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, ο αριθμός των θυμάτων βασανιστηρίων ανέρχεται σε εκατοντάδες χιλιάδες. Ειδικά συχνά, οι μέθοδοι αυτές έκθεσης εκτέθηκαν σε συμμετέχοντες σε αποτυχημένα στρατιωτικά πραξικοπήματα.
Υπάρχουν επίσης αποδεικτικά στοιχεία για τις αποκαλούμενες εξωδικαστικές εκτελέσεις (δολοφονίες υπόπτων εγκληματιών ή απλώς απαράδεκτων πολιτών με μυστική διαταγή των αρχών χωρίς νομικές διαδικασίες). Μερικές φορές προσπαθούν να περάσουν τέτοια αντίποινα σαν αυτοκτονία ή ως αποτέλεσμα αντίστασης στη σύλληψη. Παραβιάζονται μαζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εις βάρος τουρκικών Κούρδων, πολλοί από τους οποίους κατέχουν ξεχωριστές απόψεις. Στις περιφέρειες που κατοικούν εκπρόσωποι αυτής της εθνικής μειονότητας, καταγράφεται ένας μεγάλος αριθμός μυστηριωδών δολοφονιών που δεν έχουν διερευνηθεί σωστά από την αστυνομία. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επίσημες θανατικές καταδίκες στη χώρα δεν έχουν εκτελεστεί για περισσότερο από 30 χρόνια.
Δικαστικό σύστημα
Στη διαδικασία δημιουργίας μιας μορφής κυβέρνησης και κυβέρνησης στην Τουρκία, πολλές πτυχές δανείστηκαν από δυτικοευρωπαϊκά συντάγματα και νόμους. Εντούτοις, στο δικαστικό σύστημα της χώρας αυτής, η έννοια των ενόρκων απουσιάζει εντελώς. Οι αποφάσεις και οι ποινές εμπιστεύονται μόνο επαγγελματίες δικηγόρους.
Τα στρατιωτικά δικαστήρια ακούν περιπτώσεις στρατιωτών και αξιωματικών των ενόπλων δυνάμεων, αλλά σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, η εξουσία τους επεκτείνεται στους πολίτες. Η πρακτική δείχνει ότι η μορφή της κυβέρνησης και η μορφή της κυβέρνησης στην Τουρκία δεν είναι ακλόνητη και προσαρμόζονται εύκολα με την επιμονή των πολιτικών ηγετών. Μια από τις επιβεβαιώσεις αυτού του γεγονότος είναι η μαζική απόλυση των δικαστών που σημειώθηκε μετά από μια ανεπιτυχή προσπάθεια ανατροπής του προέδρου το 2016. Η καταστολή αφορούσε σχεδόν τρεις χιλιάδες υπηρέτες του Θέμις, ύποπτοι για πολιτική αναξιοπιστία.
Εθνική σύνθεση
Η ενότητα είναι μία από τις θεμελιώδεις αρχές της κυβέρνησης και της κυβέρνησης στην Τουρκία. Στη δημοκρατία που δημιούργησε ο Kemal Ataturk, δεν δόθηκε αυτοδιάθεση εθνικοτήτων. Όλοι οι κάτοικοι της χώρας, ανεξαρτήτως εθνικότητας, θεωρούνταν Τούρκοι. Μια πολιτική που αποσκοπεί στη διατήρηση της ενότητας έχει καρπούς. Η πλειοψηφία των πολιτών στη διαδικασία της απογραφής προτίμησε να ονομάσει τους Τούρκους σε ερωτηματολόγια παρά να υποδείξει την πραγματική τους εθνικότητα. Λόγω αυτής της προσέγγισης, δεν είναι ακόμα δυνατό να βρεθεί ο ακριβής αριθμός των Κούρδων που ζουν στη χώρα. Σύμφωνα με τις ακαθάριστες εκτιμήσεις, αποτελούν το 10-15% του πληθυσμού. Εκτός από τους Κούρδους, στην Τουρκία υπάρχουν διάφορες εθνικές μειονότητες: Αρμένιοι, Αζερμπαϊτζάν, Άραβες, Έλληνες και πολλοί άλλοι.
Δεσμευτική υπαγωγή
Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της χώρας ομολογεί το Ισλάμ. Ο αριθμός των χριστιανών και των Εβραίων είναι πολύ μικρός. Περίπου ένας στους δέκα Τούρκοι πολίτες είναι ένας πιστός, αλλά δεν ταυτίζεται με οποιαδήποτε ονομασία. Μόνο το ένα τοις εκατό του πληθυσμού είναι ανοιχτά αθεϊστικός.
