Η ανεργία είναι η αναγκαστική ανεργία του εργατικού δυναμικού που οφείλεται σε μια διαρκώς διαταραγμένη ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας. Μπορεί κανείς να διακρίνει τέτοιους σύγχρονους τύπους ως εθελοντικούς (τριβικούς), δομικούς, κυκλικούς, τεχνολογικούς, εποχιακούς, κρυμμένους και άλλους.
Λόγω διαφόρων παραγόντων, το επίπεδο επίσημης ανεργίας δεν αντιστοιχεί πάντα στην πραγματικότητα, καθώς η λανθάνουσα ανεργία (και οι κάτοικοι της υπαίθρου από υπερπληθυσμιακές περιφέρειες ανήκουν επίσης στην κατηγορία αυτή) είναι πολύ μεγαλύτερες σε σχέση με όλους τους άλλους τύπους. Ταυτόχρονα, οι επίσημες στατιστικές δεν λαμβάνουν υπόψη μεταξύ εκείνων που είναι άνεργοι όσοι έχουν σταματήσει να ψάχνουν για εργασία (δεν εγγράφονται στην ανταλλαγή εργασίας), καθώς και όσοι δεν θέλουν να εργαστούν καθόλου (υπάρχουν περίπου 1-2 εκατομμύρια τέτοιων ατόμων σε μεγάλες αναπτυγμένες χώρες της αγοράς) Για επίσημες στατιστικές, αυτοί οι άνθρωποι απλά δεν υπάρχουν. Όλα αυτά επηρεάζουν τη σημαντική υποεκτίμηση της ανεργίας.
Ιδιαίτερη σημασία έχει ο υπολογισμός του ποσοστού ανεργίας. Αυτή η τιμή υπολογίζεται για να καθορίσει το ποσό του εγχώριου προϊόντος που χάθηκε για την εθνική οικονομία σε σχέση με αυτό. Για τους οικονομολόγους, ο νόμος της Ouken εκφράζει την υστέρηση του πραγματικού όγκου του ΑΕΠ από τη δυνητική του αξία.
Ο Αμερικανός επιστήμονας A. Ouken κατάφερε να αποδείξει την ύπαρξη συσχέτισης μεταξύ του όγκου του συνολικού προϊόντος και του ποσοστού ανεργίας. Αυτή η αναλογία ονομάζεται νόμος Oaken. Σύμφωνα με τον νόμο αυτό, ο όγκος του εθνικού προϊόντος είναι αντιστρόφως ανάλογος με τον αριθμό των ανέργων στη χώρα. Με την αύξηση της ανεργίας κατά 1%, η αξία του πραγματικού ΑΕΠ μειώνεται κατά τουλάχιστον 2%. Δεδομένου ότι η φυσική ανεργία είναι αναπόφευκτη και μόνιμη, λαμβάνεται υπόψη μόνο η υπέρβαση της ανεργίας για τον υπολογισμό της υστέρησης του όγκου του εθνικού προϊόντος. Αυτό το τελευταίο είδος, παρεμπιπτόντως, είναι προς το παρόν χαρακτηριστικό των πιο ανεπτυγμένων χωρών.
Για να εκτιμηθεί το επίπεδο της φυσικής ανεργίας, είναι συνηθισμένο να λαμβάνεται μια τιμή ίση με το 6% του συνολικού αριθμού των ανθρώπων που είναι ικανοί. Νωρίτερα, περίπου 30-35 χρόνια πριν, καθορίστηκε στο 3%, γεγονός που υποδηλώνει ότι η κινητικότητα του εργατικού δυναμικού έχει αυξηθεί (αυτό οδηγεί σε αύξηση της εθελοντικής ανεργίας) και ο ρυθμός επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου επιταχύνθηκε (αυτό αυξάνει τη διαρθρωτική ανεργία). Σήμερα, το συνολικό ποσοστό ανεργίας, κατά κανόνα, υπερβαίνει το φυσικό επίπεδο, το οποίο, σύμφωνα με τον νόμο της Oaken, οδηγεί στην απώλεια μέρους του ΑΕγχΠ των χωρών της αγοράς.
Την ίδια στιγμή, ο νόμος του Ouken επιδεικνύει επίσης μια αντίστροφη σχέση. Η ουσία του είναι ότι, με την ετήσια αύξηση του εθνικού προϊόντος τουλάχιστον κατά 2, 7%, ο αριθμός των ανέργων θα παραμείνει αμετάβλητος και δεν θα υπερβεί τη φυσική αξία. Έτσι, εάν οι μακροοικονομικές παράμετροι δεν καταφέρουν να ξεπεράσουν το τριών τοις εκατό εμπόδιο, η ανεργία στη χώρα μεγαλώνει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο νόμος του Ouken δεν είναι αυστηρός κανόνας, ο οποίος ασφαλώς ακολουθείται σε κάθε περίπτωση. Αντίθετα, είναι μια τάση που έχει τους δικούς της περιορισμούς για κάθε χώρα και χρονική περίοδο.
Η αύξηση της ανεργίας έχει τις ακόλουθες αρνητικές συνέπειες: υπάρχει υποτονικότητα, υποτιμάται το εργασιακό δυναμικό της χώρας, επιδεινώνεται η ποιότητα ζωής, αυξάνεται η πίεση στους μισθούς, αυξάνονται οι δαπάνες της κοινωνίας για αλλαγή επαγγελματικού προσανατολισμού ή αποκατάσταση επαγγελματικού καθεστώτος και ο αριθμός των αδικημάτων αυξάνεται.
Οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν το ποσοστό ανεργίας είναι οι εξής:
- οργανωτική και οικονομική - κατάσταση της υποδομής της αγοράς εργασίας, αλλαγή των οργανωτικών και νομικών μορφών των οργανισμών και επιχειρήσεων, ιδιωτικοποίηση, διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομία,
- οικονομικό - το επίπεδο του πληθωρισμού και των τιμών, το ποσοστό συσσώρευσης, το κράτος στο οποίο βρίσκεται η επενδυτική δραστηριότητα, το χρηματοπιστωτικό και πιστωτικό σύστημα και η εθνική παραγωγή, - τεχνικό και οικονομικό - το ποσοστό επιστημονικής και τεχνικής προόδου, ο λόγος προσφοράς και ζήτησης σε διάφορες περιοχές της αγοράς εργασίας, οι διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομία, - δημογραφικός δείκτης - δείκτης γονιμότητας, θνησιμότητας, ηλικίας και φύλου του πληθυσμού, προσδόκιμο ζωής, κατευθύνσεις και όγκοι μεταναστευτικών ρευμάτων.
