Η γεωργιανή επιστολή παρουσιάζεται σε τρεις εκδόσεις: Asomtavrul, Nushkhuri και Mhedrul. Αν και τα συστήματα διαφέρουν στην εμφάνιση, όλα είναι μοναδικά, δηλαδή τα γράμματα τους έχουν τα ίδια ονόματα και αλφαβητική σειρά και είναι επίσης γραμμένα οριζόντια από αριστερά προς τα δεξιά. Από τις τρεις γεωργιανές επιστολές, ο Mhedruli ήταν κάποτε βασιλικός.
Ήταν αυτός που χρησιμοποιήθηκε κυρίως στο κρατικό γραφείο. Τώρα αυτό το είδος είναι πρότυπο για τις σύγχρονες γεωργιανές και τις σχετικές Kartvelian γλώσσες. Τα Asomtavruli και Nuskhuri χρησιμοποιούνται μόνο στην Ορθόδοξη Εκκλησία - σε τελετουργικά θρησκευτικά κείμενα και εικονογραφία.
Η ιστορία
Η γραμματική της Γεωργίας είναι μοναδική στην εμφάνιση. Η ακριβής καταγωγή του δεν έχει ακόμη καθοριστεί. Από δομική άποψη, όμως, η αλφαβητική σειρά τους αντιστοιχεί σε μεγάλο βαθμό στην ελληνική γλώσσα, με εξαίρεση τις επιστολές που υποδηλώνουν μοναδικούς ήχους που ομαδοποιούνται στο τέλος της λίστας. Αρχικά, η επιστολή αποτελείται από 38 χαρακτήρες, αλλά στον σύγχρονο κόσμο υπάρχουν μόνο 33 χαρακτήρες, επειδή πέντε γράμματα είναι σήμερα ξεπερασμένα.
Ο αριθμός των Γεωργιανών χαρακτήρων που χρησιμοποιούνται σε άλλα τμήματα της Καρλβέλια ποικίλλει. Ο Megrelian χρησιμοποιεί 36 γράμματα, από τα οποία τα 33 είναι τρέχοντα. Μια ξεπερασμένη γεωργιανή επιστολή και δύο επιπλέον επιστολές αναφέρονται στον Mingrelian Svan.
Ο Laz χρησιμοποιεί τους ίδιους 33 χαρακτήρες όπως ο Mingrelian και τα παλαιά γράμματα που δανείστηκαν από την ελληνική γλώσσα. Συνολικά 35 στοιχεία.
Το τέταρτο στυλ Kartvelian (Svan) συνήθως δεν χρησιμοποιείται. Όταν γράφουν σε αυτά, χρησιμοποιούν τα ίδια σύμβολα με αυτά του Mingrelian, με ένα επιπλέον παρωχημένο αλφάβητο και μερικές φορές με διακριτικά για τα πολλά φωνήεντά του.
Η γεωργιανή επιστολή έλαβε το εθνικό καθεστώς της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς στη χώρα το 2015. Αναγράφεται από την UNESCO σε έναν αντιπροσωπευτικό κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας το 2016.
Γεωργιανή επιστολή, προέλευση
Δεν είναι γνωστό από πού προέρχεται το αλφάβητο. Δεν υπάρχει πλήρης συμφωνία μεταξύ Γεωργιανών και ξένων επιστημόνων σχετικά με την ημερομηνία της δημιουργίας του, ο οποίος ανέπτυξε ό, τι επηρέασε αυτή τη διαδικασία. Αξίζει να σημειωθεί πολλές επιλογές ταυτόχρονα.
Η πρώτη έκδοση πιστοποιείται ως το γεωργιανό γράμμα του Asomtavruli, το οποίο χρονολογείται τουλάχιστον στον 5ο αιώνα. Άλλα είδη σχηματίστηκαν πολύ αργότερα. Οι περισσότεροι μελετητές συσχετίζουν τη δημιουργία της γεωργιανής γραφής με τον εκχριστιανισμό της Ιβηρίας (που δεν πρέπει να συγχέεται με την Ιβηρική χερσόνησο), το βασίλειο του Καρτλίου. Ως εκ τούτου, το αλφάβητο πιθανότατα δημιουργήθηκε μεταξύ της μετατροπής αυτής της χώρας κάτω από τον βασιλιά Mirian III και τις επιγραφές του Bir al-Kutta το 430, ταυτόχρονα με το αρμενικό αλφάβητο.
Χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να μεταφράσει τη Βίβλο και άλλη χριστιανική λογοτεχνία στην τοπική γλώσσα από μοναχούς στη Γεωργία και την Παλαιστίνη. Η χρονολόγηση των κατακερματισμένων επιγραφών του καθηγητή Levan Chiashvili του Asomtavruli, που ανακαλύφθηκε από τον εαυτό του στην ερειπωμένη πόλη Nekresi (ανατολικότερη επαρχία της Γεωργίας Kakheti) στη δεκαετία του 80 του περασμένου αιώνα, δεν έγινε αποδεκτή.
Γλωσσολόγοι
Η γεωργιανή παράδοση, η οποία πρωτοεμφανίστηκε στα μεσαιωνικά χρόνια της "Η ζωή των βασιλέων του Kartli" (περίπου 800), αποδίδει το αλφάβητο στην προχριστιανική καταγωγή και καλεί τον εφευρέτη του ο βασιλιάς Farnavaz I (3ος αιώνας π.Χ.). Αυτή η επιλογή θεωρείται επί του παρόντος θρυλική. Απορρίπτεται με επιστημονική συναίνεση, καθώς δεν βρέθηκαν αρχαιολογικά στοιχεία.
Ο Rapp πιστεύει ότι η παράδοση είναι μια προσπάθεια εκ μέρους της γεωργιανής εκκλησίας να αντικρούσει ένα παλαιότερο σύστημα, σύμφωνα με το οποίο το αλφάβητο επινοήθηκε από τον Αρμένιο μελετητή Mesrop Mashtots και αποτελεί τοπική εφαρμογή του ιρανικού μοντέλου. Σε αυτό, η αρχική μορφή, ή μάλλον η δημιουργία της, αποδίδεται στους βασιλείς, όπως συνέβη με τους κύριους κοινωνικούς θεσμούς. Ο γεωργιανός γλωσσολόγος Tamaz Gamkrelidze προσφέρει μια εναλλακτική ερμηνεία της παράδοσης στην προχριστιανική χρήση αλλοδαπών γραφών (αλλογλωτόγραφία στο αραμαϊκό αλφάβητο) για την καταγραφή γεωργιανών κειμένων.
Εκκλησιαστική ερώτηση
Ένα άλλο θέμα αντιπαράθεσης μεταξύ των μελετητών είναι ο ρόλος του ξένου κλήρου σε αυτή τη διαδικασία. Με βάση μερικούς εμπειρογνώμονες και μεσαιωνικές πηγές, ο Mesrop Mashtots (αναγνωρισμένος δημιουργός του αρμενικού αλφαβήτου) ίδρυσε επίσης γράμματα της Γεωργίας, του Καυκάσου και της Αλβανίας. Αυτή η παράδοση προέρχεται από τα έργα του Koryun, ενός ιστορικού και βιογράφου Mashtots του 5ου αιώνα. Περιέλαβε επίσης αποσπάσματα από τους Donald Rayfield και James R. Russell. Αλλά αυτή η διδασκαλία επικρίθηκε από μελετητές τόσο από τη Γεωργία όσο και από τη Δύση.
Το κύριο επιχείρημα ήταν ότι η κρίση της προσέγγισης του Koryun δεν είναι πολύ αξιόπιστη, ακόμη και σε μεταγενέστερη παρεμβολή. Άλλοι μελετητές αναφέρουν τους ισχυρισμούς του συντάκτη χωρίς να εξετάζουν την εγκυρότητά τους. Ωστόσο, πολλοί συμφωνούν ότι ο αρμένιος κλήρος (αν όχι ο ίδιος ο Mashtots) έπρεπε να διαδραματίσει ρόλο στη δημιουργία της γεωργιανής επιστολής.
Προ-χριστιανική περίοδο
Μια άλλη αντίφαση αφορά τις κύριες επιρροές στο γεωργιανό αλφάβητο, όπως λένε οι μελετητές για το αν είναι εμπνευσμένο από ελληνική ή σεμιτική ορθογραφία. Αυτό το ερώτημα προκύπτει επειδή τα σύμβολα είναι παρόμοια με τα αραμαϊκά σημάδια. Είναι αλήθεια ότι η πρόσφατη ιστοριογραφία επικεντρώνεται σε μια μεγαλύτερη ομοιότητα με το ελληνικό αλφάβητο απ 'ό, τι σε άλλους. Αυτή η δήλωση βασίζεται στη σειρά και την αριθμητική τιμή των γραμμάτων. Μερικοί μελετητές πρότειναν ορισμένα προ-χριστιανικά γεωργιανά σύμβολα ή δείκτες σφήνας ως πιθανή έμπνευση για μερικές επιστολές.
Asomtavruli
Πώς γράφεται η Γεωργιανή επιστολή; Το Asomtavruli είναι η παλαιότερη γραπτή γλώσσα. Αυτή η λέξη σημαίνει "κεφαλαίους χαρακτήρες": από το aso (ასო) "letter" και το mtavari ("κύριος") "ηγέτης". Παρά το όνομά του, αυτός ο "πρωτεύων" τύπος είναι μονόκεντρας, όπως ο σύγχρονος γεωργιανός Mkhedruli.
Οι παλαιότερες επιγραφές του Asomtavruli, που βρέθηκαν μέχρι σήμερα, χρονολογούνται από τον 5ο αιώνα και βρίσκονται στο Bir al-Kutt και το Bolnisi.
Από τον 9ο αιώνα αρχίζει να κυριαρχεί το σενάριο Nuskhuri και ο ρόλος του Asomtavruli μειώνεται. Εντούτοις, συνεχίστηκαν να δημιουργούνται επιγραφικά μνημεία του 10ου - 18ου αιώνα στην πρώτη έκδοση της επιστολής. Asomtavruli σε αυτή την καθυστερημένη περίοδο έγινε πιο διακοσμητικά. Στην πλειοψηφία των γεωργιανών χειρογράφων του 9ου αιώνα γραμμένα σε γραφή Nushkhuri, η αρχαία έκδοση χρησιμοποιήθηκε για τα ονόματα και τα πρώτα γράμματα των κεφαλαίων. Ωστόσο, μερικά χειρόγραφα γραμμένα εξ ολοκλήρου στο Asomtavruli μπορούν να βρεθούν μέχρι τον 11ο αιώνα.
Nuskhuri
Το χειρόγραφο γράμμα της Γεωργίας φαίνεται πολύ όμορφο. Το Nuskhuri είναι η δεύτερη εθνική επιλογή. Το όνομα αυτού του είδους προέρχεται από το Nusha (ნუსხა), που σημαίνει "απογραφή" ή "χρονοδιάγραμμα". Σύντομα Nuskhuri συμπληρώθηκε από Asomtavruli σε θρησκευτικά χειρόγραφα. Αυτός ο συνδυασμός (Hutsuri) χρησιμοποιείται κυρίως στην αγιογραφία.
Το Nuskhuri εμφανίστηκε για πρώτη φορά τον 9ο αιώνα ως γραφική έκδοση του Asomtavruli. Η παλαιότερη επιγραφή βρίσκεται στην εκκλησία της Ateni Sioni. Χρονολογείται από το 835 έτος της εποχής μας. Και τα παλαιότερα σωζόμενα χειρόγραφα του Nuskhuri χρονολογούνται από το 864 μ.Χ. ε. Ένα τέτοιο γράμμα έχει καταστεί δεσπόζουσα έναντι του Asomtavruli από τον Χ αιώνα.
Mkhedruli
Είναι αρκετά δύσκολο να απαντήσουμε στο ερώτημα ποιο είναι το όνομα της γεωργιανής επιστολής, διότι σήμερα υπάρχουν πολλές επιλογές. Το Mkhedruli είναι το τρίτο και το σημερινό εθνικό είδος. Η επιστολή σημαίνει κυριολεκτικά «ιππικό» ή «στρατιωτικό». Έρχεται από το mkhedari (მხედრი), που σημαίνει "ιππέας", "ιππότης", "πολεμιστής" και "καβαλιέρος".
Το Mkhedruli είναι διμερής, με κεφαλαία γράμματα που ονομάζεται Mtavruli (მხედუული). Επί του παρόντος, το Mtavruli χρησιμοποιείται συνήθως σε κείμενο σε τίτλους ή για να τονίσει μια λέξη. Είναι γνωστό ότι στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου αιώνα χρησιμοποιήθηκε μερικές φορές με λατινικά και κυριλλικά γράμματα, με κεφαλαία ονόματα ή με την αρχική λέξη σε μια πρόταση.
Το Mkhedruli εμφανίζεται για πρώτη φορά στον Χ αιώνα. Η παλαιότερη γεωργιανή επιστολή που βρέθηκε στην εκκλησία της Ateni Sioni. Χρονολογείται από το 982 το έτος της εποχής μας. Το δεύτερο αρχαίο κείμενο, γραμμένο με το στυλ του Mkhedruli, βρέθηκε στις βασιλικές επιστολές του 11ου αιώνα στον βασιλιά Βαγκράτ της Γεωργίας. Ένα τέτοιο γράμμα χρησιμοποιήθηκε κυρίως στη Γεωργία για διάφορες κρατικές επιστολές, ιστορικά έγγραφα, χειρόγραφα και επιγραφές. Δηλαδή, το Mkhedruli χρησιμοποιήθηκε μόνο για μη θρησκευτικούς σκοπούς και ήταν μια πολιτική, βασιλική και κοσμική επιλογή.
Αυτό το στυλ έγινε όλο και πιο κυρίαρχο στις δύο άλλες, αν και το Hutsuri (ένα μίγμα Nuskhuri και Asomtavruli) χρησιμοποιήθηκε μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα. Το Mkhedruli έγινε το παγκόσμιο γραπτό σύστημα της Γεωργίας έξω από την Εκκλησία μόνο κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Αυτό συνέβη με τη δημιουργία και την ανάπτυξη τυπωμένων εθνικών γραμματοσειρών. Τα χαρακτηριστικά της γραμματικής της Γεωργίας είναι πραγματικά εκπληκτικά.
Διάταξη χαρακτήρων
Στα σημεία στίξης, Asomtavruli και Nushuri χρησιμοποιήθηκαν διάφοροι συνδυασμοί κουκίδων ως διαχωριστές λέξεων και για να διαχωριστούν φράσεις, προτάσεις και παραγράφους. Στις μνημειώδεις επιγραφές και χειρόγραφα του 5ου-10ου αιώνα γράφτηκαν ως εξής: (-, =) και (= -). Στο X αιώνα, ο Efrem Mtsire εισήγαγε συστάδες ενός (·), δύο (:), τριών (჻) και έξι (჻჻) σημείων (αργότερα μερικές φορές μικρών κύκλων) για να υποδηλώνουν αυξανόμενα κενά στο κείμενο. Ένα σύμβολο δείχνει μια μικρή στάση (πιθανώς ένα απλό κενό). Δύο σημάνσεις με στίξη ή μοιράζονται συγκεκριμένες λέξεις. Τρία σημεία για μεγαλύτερη στάση. Έξι χαρακτήρες πρέπει να δείχνουν το τέλος της φράσης.
